Εφαρμογή παιχνιδιών θέσης στην προπόνηση τακτικής (positional games)– Α μέρος

Το ποδόσφαιρο αλλάζει συνεχώς, οι προπονητές προσπαθούν να συμβαδίσουν με αυτές τις αλλαγές και αυτό έχει σαν  αποτέλεσμα η προπόνηση στο ποδόσφαιρο να εξελίσσεται επίσης. Υπάρχουν νέες τάσεις και σύγχρονη ορολογία  που συχνά τις συναντούμε  στις μεθόδους εργασίας πολλών προπονητών. Μερικοί προπονητές εργάζονται με βάση το μοντέλο του παιχνιδιού, άλλοι χρησιμοποιούν τις αρχές της τακτικής περιοδικότητας (tactical periodization) στην προπόνηση (κάποιοι το συνδέουν μαζί), άλλοι δουλεύουν με βάση τις δικές τους σκέψεις και εμπειρίες που έχουν αποκτήσει με το πέρασμα του χρόνου. Κάθε μέθοδος είναι καλή αν μας φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα και τους στόχους που θέσαμε στην ομάδα. Ανεξάρτητα από τη μέθοδο προπόνησης που εφαρμόζει κάποιος, αξίζει κάποιος  να εντάξει τα παιχνίδια θέσης (positional games) μεταξύ των περιεχομένων της προπόνησής του.

Συμφωνώ απόλυτα με την άποψη  ότι  το καλύτερο μέσο κατάρτισης και σχεδιασμού προπόνησης είναι το ίδιο το παιχνίδι.  Στα παιχνίδια, μπορούμε να αναπτύξουμε και να βελτιώνουμε ταυτόχρονα όλες τις δεξιότητες που χρειάζεται το ποδόσφαιρο: τακτικές, τεχνικές ή κινητικές δεξιότητες. Σε αυτό το κείμενο, ωστόσο, θα ήθελα να επικεντρωθώ στις τακτικές δεξιότητες. Και στο πλαίσιο των τακτικών δεξιοτήτων, θα ήθελα να παρουσιάσω τα πλεονεκτήματα που μπορούμε να αποκομίσουμε με τη  χρήση των παιχνιδιών θέσης (positional games) κατά την προπόνησής μας.

Τι είναι όμως τα παιχνίδια θέσης και σε ποιους απευθύνονται?

Τα παιχνίδια θέσης είναι ένα είδος παιχνιδιών στα οποία όλοι οι παίκτες πάντα εμφανίζονται σε αυστηρά καθορισμένες θέσεις στο χώρο. Ανεξάρτητα από το αν θα είναι μικρά παιχνίδια ή μεγαλύτερα ή θα σχεδιάσουμε ένα παιχνίδι του οποίου ο κύριος στόχος είναι να κατοχή της μπάλας ή παιχνίδι με στόχο να σκοράρουμε, οι παίκτες εμφανίζονται στις θέσεις τους που αντιπροσωπεύουν τη ρεαλιστική κατάσταση  κατά τη διάρκεια του αγώνα. Απλουστεύοντας το παράδειγμα - ο αριστερός αμυντικός πάντα στο παιχνίδι θέσης θα εμφανιστεί στην αριστερή πλευρά του παιχνιδιού και τα καθήκοντά του θα είναι ακριβώς ίδια με αυτά του αγωνιστικού χώρου. Και οι συμπαίκτες του παιχνιδιού πρέπει να είναι οι παίκτες με τους οποίους συνεργάζεται πιο συχνά κατά τη διάρκεια του αγώνα, π.χ. αριστερός κεντρικός αμυντικός (4), αμυντικός μέσος(6) και αριστερός μέσος(10).

Σε ποιες ηλικιακές κατηγορίες μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε τέτοια παιχνίδια;

 Τα παιχνίδια θέσεων μπορούμε να τα εντάξουμε  από νεαρή ηλικία σε απλή αρχικά μορφή έτσι ώστε  τα παιδιά να διδαχθούν συνήθειες που προσομοιάζουν με ρεαλισμό σε παιχνίδια που συμβαίνουν συχνότερα στο γήπεδο αλλά μέχρι  και στο ανώτερο επίπεδο επαγγελματιών ποδοσφαιριστών, όπου μπορούμε να βελτιώσουμε την τακτική συμπεριφορά των παικτών , γραμμών, υπο-ομάδων και όλης της ομάδας σε συγκεκριμένες φάσεις του παιχνιδιού.

Για  ευκολότερη κατανόηση των παιχνιδιών και των στόχων τους, τα οποία θα αναφερθούν αργότερα στο κείμενο, θα ήθελα να αναφερθώ στο Διεθνές Μοντέλο Παιχνιδιού, στο οποίο η αρίθμηση των παικτών είναι σαφώς καθορισμένη ανάλογα με την θέσης τους και βάση αυτής της αρίθμησης θα παρουσιάσω παρακάτω  μερικά παραδείγματα παιχνιδιών θέσης.

 Αρίθμηση θέσεων στο γήπεδο – Διεθνές μοντέλο παιχνιδιού

Πώς θα σχεδιάσουμε ένα παιχνίδι θέσεων?

 Το πρώτο βήμα σχεδιασμού ενός παιχνιδιού είναι να σκεφτούμε ποια φάση του παιχνιδιού θέλουμε να βελτιώσουμε. Πρέπει πρώτα να εντοπίσουμε με ακρίβεια το πρόβλημα που προκύπτει από την ανάλυση του αγώνα. Για να γίνει αυτό, πρέπει να γνωρίζουμε  τέσσερις παράγοντες που θα μας βοηθήσουν να σχεδιάσουμε το σωστό παιχνίδι για το στόχο που θέλουμε να επιτύχουμε και να απαντήσουμε τα αντίστοιχα ερωτήματα:

1.       Ποια η φάση του παιχνιδιού στο οποίο υπάρχει ένα στοιχείο που θέλουμε να βελτιώσουμε?

          -  φάση κατοχής μπάλας (η ομάδα μας έχει την μπάλα)

          -  φάση άμυνας (ο αντίπαλος έχει την μπάλα)

          -  φάσεις μετάβασης (αρνητική – θετική )

2.       Σε ποιους  παίκτες (σχηματισμούς) , γραμμές , υπο-ομάδες  εντοπίζεται  το πρόβλημα ?

-          Τερματοφύλακας και αμυντικοί παίκτες

-          Αμυντικοί

-          Αμυντικοί και μέσοι

-          Μέσοι

-          Μέσοι και επιθετικοί

-          Επιθετικοί

3.       Σε ποιο χώρο του γηπέδου  εμφανίζεται το πρόβλημα ?

-          Στο δικό μας μισό γήπεδο

-          Στο αντίπαλο μισό γήπεδο

-          Σε μία συγκεκριμένη πλευρά του γηπέδου

4.       Ποια τα επιμέρους προβλήματα που συμβαίνουν και τα οποία θέλουμε να εξαλείψουμε?

-          Τεχνική (κακή ποιότητα μεταβιβάσεων, κακή υποδοχή κλπ.)

-          Τακτική (έλλειψη συνεργασίας)

-          Επικοινωνία (οπτική - λεκτική)

Απαντώντας τα παραπάνω ερωτήματα σε σχέση με το πρόβλημα που έχουμε να λύσουμε αρχίζουμε να σχεδιάζουμε το παιχνίδι μας βασιζόμενοι στο διεθνές μοντέλο παιχνιδιού στο οποίο η παρακάτω εικόνα μας δείχνει τις γραμμές εφαρμογής  συνεργασιών μεταξύ  των παικτών.

Γραμμές εφαρμογής (συνεργασία) μεταξύ παικτών - Διεθνής λειτουργία παιχνιδιού

Παρακάτω παρουσιάζεται ένα παράδειγμα σχεδιασμού παιχνιδιού θέσεων για ευκολότερη κατανόηση της διαδικασίας.

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ:

Από την ανάλυση του αγώνα διαπιστώθηκε πρόβλημα στη δημιουργία (build up) επίθεσης από τον τερματοφύλακα και στην συνεργασία του με τους αμυντικούς και τον αμυντικό μέσο στη μεταφορά της μπάλας από το αμυντικό μισό γήπεδο στο επιθετικό μισό.

 Βάση της εικόνας των γραμμών συνεργασίας που παρουσιάστηκε παραπάνω, απομονώνουμε τους παίκτες που συμμετέχουν άμεσα στην τακτική κατάσταση πάνω στην οποία θέλουμε να δημιουργήσουμε την προπονητική μονάδα.

Στη συνέχεια, απαντάμε  στα παραπάνω τέσσερα ερωτήματα:

1) Φάση παιχνιδιού:  επίθεση (κατοχή της μπάλας)

2) Παίκτες : τερματοφύλακας + αμυντικοί + αμυντικός μέσος (κρατώντας τους αριθμούς: 1, 2-3, 4-5, 6)

3) Χώρος : το δικό μας  μισό του γηπέδου

4) Επιμέρους στοιχεία που θέλουμε να βελτιώσουμε σε μια δεδομένη κατάσταση κατά τη διάρκεια του αγώνα:

      - Τεχνική: την ποιότητα των μεταβιβάσεων  

      - Τακτική: βάθος και πλάτος των παικτών 4 και 5, τοποθέτηση του παίκτη 6 σε ανοιχτή γραμμή πάσας, τοποθέτηση των παικτών 2 και 3 στην ανοιχτή θέση (πίσω στην πλάγια γραμμή)

      - Επικοινωνία: ένδειξη της κατεύθυνσης στην οποία ο τερματοφύλακας θέλει να πάρει την μπάλα (σε ποιο πόδι).

Τώρα, με βάση τις παραπάνω πληροφορίες, θα παρουσιάσω 3 παιχνίδια, κάθε ένα από τα οποία θα είναι η ανάπτυξη του προηγούμενου.

Σε κάθε παιχνίδι, από την πλευρά του προπονητή, θα πρέπει να υπάρχει η λεγόμενη θετική καθοδήγηση(positive coaching). Ο προπονητής πρέπει να αντιδρά στις καταστάσεις που παρακολουθεί κατά τη διάρκεια των παιχνιδιών, πρέπει να κάνει διόρθωση λαθών, να επιβραβεύει την καλή απόδοση, να είναι σε ετοιμότητα για διορθώσεις, δηλαδή να απλοποιήσει τους κανόνες εάν χρειαστεί και να εισαγάγει πρόσθετες δυσκολίες εάν οι παίκτες έχουν καταφέρει να πετύχουν το στόχο που θέλαμε πολύ γρήγορα.

ΒΗΜΑ 1 -  παιχνίδι 4v2

Συνεργασία του τερματοφύλακα (1), με τους κεντρικούς αμυντικούς (4, 5) και έναν αμυντικό μέσο (6).

 Πιθανότατα κάποιος θα σκεφτεί ότι είναι ένα συνηθισμένο παιχνίδι 4v2 (κορόιδο). Με την πρώτη ματιά πράγματι είναι ένα απλοποιημένο παιχνίδι 4v2. Ωστόσο, η διάταξη των παικτών, η θέση τους και οι συμπαίκτες με τους οποίους πρέπει να συνεργαστούν μας δίνει την δυνατότητα από ένα απλό παιχνίδι θέσης να τελειοποιήσουμε τα επιμέρους στοιχεία που έχουμε σημειώσει απαντώντας στο 4^ο ερώτημα (τεχνική, τακτική, επικοινωνία).

•    Θα βελτιώσουμε το παιχνίδι με τα πόδια του τερματοφύλακα;
•   Θα πετύχουμε πρακτική εφαρμογή της αρχής του πλάτους των κεντρικών αμυντικών και της τοποθέτησης του αμυντικού μέσου σε ανοιχτή γραμμή πάσας;
•  θα βελτιώσουμε την επικοινωνία του τερματοφύλακα με τους κεντρικούς αμυντικούς;

  

 Η απάντηση είναι ΝΑΙ. Με άλλα λόγια, χρησιμοποιώντας ένα πολύ απλό παιχνίδι 4v2 μετατρέποντάς το σε positional game, μπορούμε να προπονήσουμε πολλά ποδοσφαιρικά στοιχεία  τα οποία μπορούμε να βελτιώσουμε.

ΒΗΜΑ ΙΙ - Παιχνίδι 6v4

Συνεργασία του τερματοφύλακα (1), της αμυντικής γραμμής(3, 4, 5, 2) και του αμυντικού μέσου (6)

Το παραπάνω παιχνίδι είναι μια εξέλιξη του προηγούμενου. Εάν η συνεργασία του τερματοφύλακα(1), των κεντρικών αμυντικών (4-5) και του αμυντικού μέσου(6) ήταν καλή, τότε προσθέτουμε επίσης τους ακραίους αμυντικούς (2, 3). Τώρα μπορούμε να βελτιώσουμε τη συνεργασία και των έξι παικτών στη φάση της δημιουργίας μιας επίθεσης με έμφαση στη μεταφορά της μπάλας  από τον τερματοφύλακα στους παίκτες της αμυντικής γραμμής και στον αμυντικό μέσο. Δίνουμε έμφαση στα επιμέρους στοιχεία που θέλουμε να βελτιώσουμε (τεχνική, τακτική, επικοινωνία) απαντώντας έτσι ξανά στο ερώτημα 4 της διαδικασίας.

ΒΗΜΑ ΙΙΙ - 6v4 σε 4 εστίες

 Μπλε ομάδα: μετά την ανταλλαγή ενός συγκεκριμένου αριθμού μεταβιβάσεων (π.χ. 5) στόχος είναι  να εκδηλώσουν επίθεση σε μία από τις 3 μικρές εστίες.

Κόκκινη ομάδα: μετά το κλέψιμο της μπάλας εκδήλωση επίθεσης στην εστία με τερματοφύλακα

Το τελευταίο παιχνίδι θα πρέπει να ταιριάζει στο μέγιστο με τις συνθήκες του αγώνα. Ως εκ τούτου, ο χώρος του παιχνιδιού θα πρέπει να είναι ακριβώς ο ίδιος προσομοιάζοντας ακριβώς στην κατάσταση του αγώνα. Για την ρεαλιστική αποτύπωση της  κατάστασης  ενός αγώνα πρέπει να δημιουργήσουμε συνθήκες για την εμφάνιση όλων των φάσεων του παιχνιδιού(κατοχή μπάλας, απώλεια κατοχής, transitions). Η φάση κατοχής της μπάλας και η δημιουργία επίθεσης παραμένει από την αρχή  ο κύριος στόχος μας, τον οποίο θέλουμε να εκπαιδεύσουμε και να βελτιώσουμε. Ωστόσο το παιχνίδι αυτό μας δίνει την δυνατότητα να βελτιώσουμε και δευτερεύοντες στόχους (αμυντική συμπεριφορά στην απώλεια κατοχής μπάλας και στις μεταβάσεις από την επίθεση στην άμυνα και αντιστρόφως).

ακολουθεί το 2ο μέρος της παρουσίασης με παραδείγματα παιχνιδιών θέσης (positional games).....